سرقت علمی در عین استناددهی (SOURCES CITED)
برای پیشگیری از سرقت علمی استناد دادن لازم است؛ امّا، کافی نیست!
لطفاً نگاهی به این موارد بیندازید تا بیشتر متوجه شوید:
1. استناد ناقص (The Forgotten Footnote)
این حالت زمانی است که، نویسنده از اثری استفاده می‌کند و نام نویسندۀ اثر را ذکر می‌کند؛ اما، ذکر سایر مشخصات کتابشناختی که خواننده را به منبع می‌رساند، فراموش می‌کند. با این مخفی‌کاری، انواع دیگری از سرقت علمی هم در پی آن رخ می‌دهد.
2. استناد گمراه‌کننده (The Misinformer)
زمانی که، نویسنده اطلاعات دقیقی از منبع مورد استفاده ارائه نمی‌کند و عملاً یافتن منبع غیرممکن است. گاهی، نویسنده اطلاعات کتاب شناختی یا همان استناد را ذکر کرده است؛ اما، وقتی مسیر استناد را دنبال می‌کنیم به منبع نمی‌رسیم! به این حالت «استنادِ کور» هم گفته می‌شود.
دلیل آن:
- یا بی‌دقتی نویسنده در ذکر دقیق اطلاعات کتابشناختی است.
- یا شاید به نوعی استناد جعلی و ساختگی است.
- گاهی هم، به خاطر وجود منابع متنوع و زیاد و عدم استفادۀ نویسنده از نرم‌افزارهای مدیریت منابع، نوعی سردرگمی و فراموش کردن آدرس دقیق منابعِ مورد استفاده، پیش می آید.
بنابراین برای پیشگیری از سرقت علمی استناد دادن لازم است؛ امّا، کافی نیست و باید دقت کنیم که هر استناد دادنی صحیح و علمی نیست! مثل استناد ناقص یا استناد گمراه کننده!
و همینطور موارد ذیل
3. نقل قول کوتاه ناقص (The Too- Perfect Paraphrase)
در این حالت، استناد به منبع، به درستی صورت گرفته است؛ اما، درج علامت نقل قول برای موارد استفاده از عین عبارت، انجام نشده است.
4. استناددهنده بیش از حد (The Resourceful Citer)
این حالت، که تشخیص سرقتی بودن آن هم تا حدّی دشوار است، مربوط به زمانی است که نویسنده، همۀ استنادها را به دقت رعایت کرده، علامت نقل قول و هر آنچه برای استناددهی لازم بوده است را ذکر کرده است؛ اما، مشکل اینجاست که اثر فاقد محتوای بِکر و جدید است. به عبارتی، اگر همۀ مطالب مورد استفاده که دارای استناد هستند را حذف کنیم نویسنده هیچ حرف جدیدی ارائه نداده است و رسالت پژوهش، یعنی جدید بودن آن، کاملاً زیر سؤال می‌رود.
5. جنایت تمام و کمال (The Perfect Crime)
زمانی که فرد در برخی موارد، استنادها و علائم نقل قول را به درستی رعایت کرده است؛ اما، در جاهای دیگری از متن، آگاهانه، با بازنویسیِ (paraphrase) ایده‌ها و مطالب دیگران، و بدون استناد، آن‌ها را به نام خود ثبت می‌کند، مصداق بارزی از ایده‌‌دزدی و سرقت علمی رخ می‌دهد.
عباسیان، زهره (۱۳۹۷). گذری بر انواع سرقت علمی.
#کپی_برداری
#سرقت_علمی
#اخلاق_پژوهش
#آسیب_شناسی_پژوهش
دیدگاه‌ها